Denizli Alternatif Haber

İrfan Osman Hatipoğlu

        Ülkemizde hızlı bir demografik dönüşüm süreci yaşanıyor. Düşük doğurganlık, artan yaşam süresi ülkemizi hızla yaşlandırmakta. TÜİK verilerine göre toplam nüfus içinde, 2000 yılında yüzde 5,7 olan yaşlı oranı, 2024’te yüzde 10,6 düzeyine çıktı. Dönüşüm bu hızla sürerse, günümüzde neredeyse her 9 kişiden biri yaşlı iken, 2070 yılında her 3 kişiden biri yaşlı olacak. Aynı araştırma verilerine göre yaşlı nüfusun yarıdan fazlasını kadınlar oluşturuyor. Tek başına yaşayan her üç kişiden biri yaşlı. Tek yaşayan yaşlılarında dörtte üçü kadın.

        Yaşlı nüfusun artması/yaşlanma olgusu yalnızca nüfusun yapısal değişimiyle sınırlı kalmıyor. Sağlık hizmetleri, ekonomik yapı, barınma, toplumsal ilişkiler ve sosyal hizmetler gibi birçok alanda derin etkiler oluşturmakta. Söz konusu alanların her birinde yeni gereksinimler ve riskler doğurmaktadır. Örneğin kentlerde tek başına yaşama, barınma sıkıntısı oluşturuyor. “Yalnız ölüm” olgusunu yaygın sorun haline getirdi. Hanelerde yaşanan derin yoksulluk ve konutların küçülmesi hane içinde yaşlılarla birlikte yaşamayı zorlaştırmakta. Yük olarak görülmekte. Hane dışına itilerek güven duygusundan yoksun/yalnız yaşamaya zorlanmaları vb.

       Yaşlıların başta barınma sorunun giderilmesi, kendilerine ‘iyi’ hissetmelerinin sağlanması ve konforlu yaşam alanlarının oluşturulması kamu görevidir. Yaşlılarla ilgili görevlerin etkin yerine getirilmemesinin nedeni, iktidarın siyasi tercih olsa da uygulamada en büyük engel fiziki yapı -bina- eksikliğidir. Fiziki yapı eksikliğinin giderilmesi için köylerde/kırsal mahallelerde kullanım dışı kalan -özellikle okular- kamu binaları “Yaşlı Konukevi” olarak düzenlenerek kullanıma açılmasıdır. Kullanım dışı olan binalara yeni işlev kazandırılması, yaşlılara ve kırsal yaşama olumlu katkısı olacaktır. Öncelikle yaşlıların barınma, sağlık, moral değerleri ve üretime katılma/emeğinin değer bulması açısından iyileşmeler sağlanacak. Haneye yük olma kaygısından arınmalarına, yaşlı yalnızlığı duygusu/güvensiz hissetme ve yalnız ölüm olgusu azalacak. Doğa ile daha kolay buluşabilecekler. Sosyal izolasyon durumu azalacak, kamusal görünürlükleri artacaktır. Kırsala katkısı ise konukların hem bir tüketici grubu hem de üretime katkı sunabilecek bir işgücü potansiyelinin oluşmasına sağlayacaktır.

       Uzun süredir uygulanmakta olan neo-liberal tarım politikası nedeniyle kırsal alan boşaldı. Tarımsal üretimin sürdürülebilirliğini zorlaştıracak kadar işgücü/emek kıtlığı oluştu. Tarımda emek, enerjiden sonra üretimin en pahalı girdisi durumuna geldi. Yaşanmakta olan emek kıtlığı konukevlerine getirilecek ‘yaşlı emeği’ ile hafifletilebilir. Çünkü tarımda, yaşlıların üretimin değişik aşamalarında yapabileceği çok iş vardır. Taşınan yaşlı emeğinden etkin/verimli yararlanmak için yapılması gereken yarı veya tam zamanlı iş oluşturma programlarının hazırlanması. Özendirmek için yaşlı çalıştıran tarım işletmesine vergi, kredi faiz indirimleri, destekleme ödemesinde oransal artışlar, çalışan yaşlının yevmiyesinin bir miktarının devlet tarafından ödenmesi vb. destekler sağlanabilir.

      Kırsalda, yaşlı konukevlerinin oluşturulması, yaşlıların yaşamına dokunmak ve tarımsal üretime emek katkısıyla sınırlı görülmemeli. Konukevleriyle, boşalan köylerde hareketlilik artacak, yaşam yeniden canlanacaktır. Gittiğinizde köy kahvesinde insan bulmanın keyfini yaşayacaksınız. Kırsalı bilenler açısından bu az şey değil…