Denizli Alternatif Haber

İrfan Osman Hatipoğlu

Denizli tarım Platformu Başkanı

Ülkemiz hızlı bir demografik dönüşüm süreci yaşıyor. Düşük doğurganlık, artan yaşam süresi ülkemizi hızla yaşlandırmakta. Toplam nüfus içinde 2000 yılında yüzde 5,7 olan yaşlı oranı 2024’te yüzde 10,6 düzeyine çıktı. Demografik dönüşüm böyle sürerse 2050’ye uzanan süreçte yaşlı nüfusun oranı yüzde 23,1’e, 2070 yılında ise yaşlı nüfus yüzde 30’un üzerine erişecektir. Bir başka deyişle günümüzde neredeyse her 9 kişiden biri yaşlı iken 2070’te her 3 kişiden biri yaşlı olacaktır.

Yaşlılığı 65 yaş ve üzeri olarak aldığımızda, yaşlı nüfusun büyük bir kısmını yüzde 63,4’ünü 65-74 yaş grubu oluşturuyor. 75 yaş grubu üzerinde yer alanların oranı ise yüzde 36,5’tir. Toplam yaşlı nüfusun yüzde 55,4’ünü kadınlar oluşturmakta, tek başına yaşayan yaşlıların yüzde 74’ü kadın ve yüzde 26’sı erkeklerden oluşmaktadır.

Yaşlı nüfusun artması/yaşlanma olgusu yalnızca nüfusun yapısal değişimiyle sınırlı kalmıyor. Sağlık hizmetleri, ekonomik yapı, barınma, toplumsal ilişkiler ve sosyal hizmetler gibi birçok alanda derin etkiler oluşturmakta. Söz konusu alanların her birinde yeni gereksinimler ve riskler doğurmaktadır. Örneğin kentlerde barınma sıkıntısı oluştururken, “yalnız ölüm” olgusu yaygın sorun haline gelmektedir.

Yaşlanmanın diğer sıkıntı ise hanelerde yaşanan derin yoksulluk ve konutların küçülmesi hane içinde yaşlılarla birlikte yaşamayı zorlaştırmakta. Yük olarak görülmekte, hane dışına itilerek yalnız yaşamaya zorlanıyorlar. Toplam tek kişi yaşayan, 5,2 milyon hane halkının, yaklaşık yüzde 33’ünü 65 ve üzeri yaş grubu oluşturmaktadır. Başka bir deyişle tek başına yaşayan her üç kişiden biri yaşlıdır.

Yaşlıların barınma sorunun giderilmesi bir kamu görevidir. Sorunun azaltılmasındaki en büyük engel fiziki yapı -bina- eksikliğidir. Sorunun kısa sürede aşılması için köylerde/kırsal mahallelerde kullanım dışı kalan -özellikle okular- kamu binaları “yaşlı konukevi” olarak düzenlenerek kullanıma açılmasıdır. Öncelikle kamu binalarının ‘Yaşlı Konukevi’ olarak düzenlenmesinin yaygınlaştırılması yaşlıları haneye yük olma kaygısından arınacak, onurlu yaşamayı sürdürülebilir duruma getirecektir. Kent merkezlerindeki konut sıkıntısını hafifletecek. Yaşlı yalnızlığını giderecek. Doğa ile buluşacaklar. Diğer bir katısı ise yaşlıların sosyal izolasyonunu azaltacak, kamusal görünürlüğünü ise arttıracaktır.

Yaşlı Konukevleri ile kırsala taşınan bireyler hem bir tüketici grubu hem de üretime katkı sunabilecek bir işgücü potansiyelin oluşmasına sağlayacaktır. Çünkü kırsal alanın boşalması sonrası tarımsal üretimde emek boşluğu oluşmuş, emek enerjiden sonra üretimin en pahalı girdisi durumuna gelmiştir. Konukevlerine getirilecek 65-75 yaş aralığında olan yaşlıların tarımsal üretimin değişik aşamasında yapabileceği iş vardır. Bu kapsamda yaşlı nüfusun istihdam edileceği yarı veya tam zamanlı iş olanaklarının oluşturulması için köy/mahalle muhtarlıkları tarafından izlence geliştirilebilir. Yaşlı istihdamını teşvik etmek için yaşlı çalıştıran tarım işletmesine vergi, kredi faiz indirimleri, çalışan yaşlının yevmiyesinin yarısının devlet tarafından ödenmesi gibi destekler sağlanabilir.

Yaşlıların kırsala taşınması, yaşamlarına dokunmakla sınırlı görülmemelidir. Emek/tüketim boyutuyla tarımsal üretimi olumlu etkileyecektir. Köylerin yeniden canlanmasına, köy kahvesinde insan bulmayı sağlayacaktır.